Muzeum Regionalne w Łukowie chciało by przybliżyć wszystkim mieszkańcom powiatu łukowskiego historię wycinanki ludowej oraz pokazać jak łatwo zrobić taką wycinankę.
Wycinanka ludowa – warsztaty wycinankarskie
Wycinanka wykonana przez Mariannę Kubajek z Rudna 1998 r.
Muzeum Regionalne w Łukowie popularyzując kulturę ludową naszego regionu, jako jedne z niewielu instytucji w tej części Polski od wielu lat podejmuje szereg działań związanych z twórczością ludową Ziemi Łukowskiej. Organizuje warsztaty rzeźbiarskie, garncarskie, robótek ręcznych oraz plastyki obrzędowej. Jedną z ciekawszych, wyłącznie ludowych dziedzin sztuk plastycznych jest już trochę dzisiaj zapomniana wycinanka ludowa z papieru. W tym bardzo trudnym również min. dla kultury okresie, jakim jest niewątpliwie walka z epidemią koronawirusa chcielibyśmy przybliżyć Państwu krótką historię wycinanki ludowej, a także zaprezentować jak w łatwy i prosty sposób można wykonać taką dekorację.
Warsztaty wycinankarskie w Muzeum Regionalnym
Wycinanka z papieru, dawniej jeden z najefektowniejszych elementów świątecznego wystroju wiejskiej izby, jest niewątpliwie najciekawszą formą i niemal symbolem polskiej sztuki ludowej. Największy rozkwit wycinankarstwa ludowego przypada na II połowę XIX w. W przeszłości wycinankami z papieru dekorowano wnętrza izb wiejskich podczas świąt oraz uroczystości rodzinnych. Zdobiono nimi izby m.in. na chrzciny, komunie i przyjęcia weselne. Robieniem wycinanek zajmowały się przeważnie młode dziewczęta, mniej starsze kobiety, rzadko mężczyźni. Jako materiału używano fabrycznych glansowanych papierów kolorowych. Czasami kobiety samodzielnie barwiły papier farbami. Początkowo do wycinania używano nożyc do strzyżenia owiec, natomiast w późniejszym okresie zwykłych nożyczek. Wzory były wycinane bezpośrednio, bez ich wcześniejszego rysowania.
Przykładowe wycinanki ludowe
Muzeum Regionalne w Łukowie posiada w swych zbiorach dużą kolekcję wycinanek z rejonu Kołbieli i Powiśla Garwolińskiego. Są to najczęściej formy płaskie, jednokolorowe, z motywem geometrycznym w postaci rombów, trójkątów, owali, strzałek i zawijasów, a także z motywem roślinnym, zwierzęcym czy postaci ludzkich. Wśród tej grupy można wyróżnić: wycinanki o układzie paskowo-wstęgowym, które były złożone z rytmicznie powtarzających się motywów oraz wycinanki o kompozycji wieloosiowej, przybierające kształt prostokąta, kwadratu, koła, wieloboku czy gwiazdy. Najbardziej charakterystyczną formą wśród wycinanek kołbielskich były sylwetki kobiet z kokoszami przypominające schematyczne zarysowane lalki, których ręce przechodzą nad głową w parę kogutów, natomiast w przypadku Powiśla Garwolińskiego na uwagę zasługują gwiazdy rogowe z ząbkowanymi krawędziami.
Wycinanka z Powiśla Garwolińskiego
Wycinanki wykonywane podczas warsztatów organizowanych przez nasze muzeum wzorowane są na dawnych wzorach wykonywanych przez dawne twórczynie ludowe takie jak m.in.: Marianna Zgutka, Zofia Świderska, Maria Sowińska, Anna Matosek, Agata Kobus, Marianna Kubajek czy Alina Frelek. Uczestnicy pracują nożykami i nożyczkami w papierze pergaminowym w oparciu o tradycyjne wzory wycinanek polskich lub autorskich.
Etapy wykonywania wycinanki ludowej:
Naniesienie zarysu kompozycji na papier złożony na cztery części
Wycięcie głównego zarysu kompozycji
Wycięcie ozdobników z wykorzystaniem dodatkowych złożeń
Rozłożona wycinanka przygotowana do oprawienia
W ten sposób można również stworzyć użytkową formę ozdobną, tzw. „zazdrostkę”, dawną krótką firankę do połowy okna chroniącą domostwo, przed „zazdrosnym okiem przechodniów”. Zapraszamy do wspólnego wycinania wycinanek ludowych, gwarantujemy zachwycający efekt w waszych oknach oraz trochę historii kultury ludowej.
,,Zazdrostka” widziana od wewnątrz
,,Zazdrostka” widziana od zewnątrz
